Tips om kinderen te betrekken bij een uitvaart
Het begeleiden van kinderen rond de dood en het afscheid vindt Uitvaartzorg Deventer belangrijk. Hoe kinderen rouwen en het verlies verwerken kan bepalend zijn hoe ze in de toekomst gevoelens zullen uiten. Wanneer kinderen actief betrokken worden bij het afscheid nemen, merken we dat ze op latere leeftijd makkelijker over de dood praten. De herinnering aan de dood wordt minder eng.
Kinderen rouwen ook
Kinderen worden vroeg of laat geconfronteerd met de dood. Het kan hierbij gaan om het overlijden van opa of oma, papa of mama, ouders van vriendjes, vriendjes, maar denk ook aan een huisdier. Het liefst willen we als ouders onze kinderen beschermen tegen alle verdriet. Helaas is dit niet mogelijk. Wil je meer weten of heb je vragen, neem gerust contact met ons op.
Ieder kind is uniek en gaat anders met verdriet om. Voor elk kind geldt; stop de dood niet weg. Kijk en luister goed naar wat je kind nodig heeft en reageer op een rustige manier. Elk kind heeft veiligheid nodig om zich te kunnen uiten. Wanneer je te emotioneel bent, zal je kind deze emoties overnemen. De leeftijd van het kind heeft invloed op de manier van rouwverwerking. Hoe oud je kind ook is, probeer met ze te praten over hun gevoelens hoe moeilijk dit soms ook kan zijn.
Hoe kun je kinderen betrekken bij een crematie of begrafenis?
De uitvaartbegeleiders van Uitvaartzorg Deventer vinden het belangrijk om te weten of er (klein)kinderen zijn, zodat we de kinderen er dan bij kunnen betrekken. Kinderen voelen zich gehoord en gezien wanneer dit gebeurt.
Als ouders heb je de taak om uit te leggen wat dood is. Dit is een lastig onderwerp om over te praten. Het is belangrijk om woorden te gebruiken die een kind begrijpt. De taal van de dood is niet mysterieus, al verpakken we deze woorden wel vaak zo. Woorden als “gaan slapen en niet meer wakker worden” kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat kleine kinderen angst krijgen om te gaan slapen. Bang om niet meer wakker te worden. Benoem wat er is gebeurd, dat “het hart is gestopt met kloppen”, vertel wat je ziet, dat “de kleur in het gezicht en op de handen anders is” en wat je voelt, dat “het lichaam koud aanvoelt”. Wijs kinderen hier ook op en laat ze het zelf voelen wanneer ze dit willen. De uitvaartbegeleider kan je helpen om duidelijk te verwoorden wat iets betekent. Kinderen hebben vaak een grote behoefte om betrokken te zijn bij een uitvaart. Hoe ouder de kinderen zijn, hoe actiever je ze er bij kunt betrekken. Je kunt aan het volgende denken:
- Helpen met het verzorgen van de overledene en het kleden (vaak oudere kinderen )
- Maken van een tekening of kleurplaat voor de overledene
- Het helpen uitzoeken van een bloem voor op de kist of bij de overledene
- Helpen om de knoppen in de deksel te draaien
- Gedicht of eigen herinnering voorlezen tijdens afscheidsplechtigheid
- Kaarsen aansteken
- Meerijden in de rouwauto
- Mee voorlopen met de uitvaartbegeleider (voor de rouwauto)
- Kist dragen
- Uitzoeken van het graf en aanwezig zijn bij het graven van het graf
- Vooraf een rondleiding door het crematorium (aula, ovenruimte, koffiekamer)
Natuurlijk is er nog veel meer wat kinderen kunnen doen. Samen met de uitvaartbegeleider kan je dit bespreken. We laten kinderen doen wat van de ouders mag en wat zij willen. Wanneer een kind iets niet wil, hoeft het niet. Ze hebben altijd de keuze tot het laatste moment. Rouw is emotie, en kinderen voelen zelf heel sterk aan of ze iets willen doen of niet.
Enkele tips, die passend bij de leeftijd is
Jonger dan 2 jaar
Baby’s en dreumesen voelen sfeer en emotie aan. Veiligheid, stabiliteit en een vast ritme zijn voor hen belangrijk. Lukt het als ouders niet om dit te geven zorg dan voor een vast persoon die deze veiligheid wel kan bieden. Ze kennen geen angst voor de dood of de overledene.
2 tot 5 jaar
Peuters en kleuters zien de dood als iets tijdelijks. Leg hen goed uit dat de dood voor altijd is en dat degene die is doodgegaan niet meer terugkomt. Herinneringen door foto’s en verhalen worden belangrijker voor kinderen. Ze kunnen directe en confronterende vragen stellen. Wees eerlijk en duidelijk in het geven van het antwoord. Als je het niet weet is het antwoord “weet ik niet” ook een antwoord. Jonge kinderen verwerken wat ze zien en horen door te spelen, zo is het ook met rouw en de dood. Kijk er niet van op dat ze bepaalde situaties na gaan spelen, bijvoorbeeld het maken van een rouwstoet met autootjes of tekeningen maken die te maken hebben met de dood. Soms zie je een terugval in hun ontwikkeling, zoals weer in hun broek plassen of moeite hebben met afscheid nemen van een ouder bij school.
6 tot 9 jaar
Kinderen in deze leeftijd hebben een beter begrip van de dood, al is dat nogal eens gekleurd door televisie of computergames. Ze weten niet goed hun gevoelens te laten zien en trekken zich terug. Tegelijk voelen kinderen zich groot en willen hun ouders niet tot last zijn. Hierdoor valt hun gedrag niet op en lijkt het alsof het goed met gaat. Belangrijk voor ouders is om hun kinderen niet te vergeten en herhaaldelijk met hen te praten over hoe ze zich voelen en dat ze zich mogen uiten. Kinderen tussen de 6 en 9 jaar hoeven zich niet “groot” te houden voor hun ouders.
9 tot 12 jaar
Kinderen in de bovenbouw van de basisschool zijn vaak geïnteresseerd in de ‘technische’ kant van de gebeurtenis, en hebben veel vragen over de dood. Als ouder kun je misschien niet op alle vragen een goed antwoord geven. Deze vragen zou je ook goed aan de uitvaartbegeleider kunnen stellen. De fantasie van een kind is vaak erger dan de werkelijkheid. Kinderen kunnen zich enerzijds al meer uiten en met hun emoties omgaan, anderzijds verstoppen zij snel hun gevoelens. Ze willen degene die dichtbij staat niet nog meer verdriet aandoen. Voor deze kinderen kan het prettig zijn om vrijuit met een volwassene te praten die ze vertrouwen en waarbij ze zich veilig voelen. Dit kan bijvoorbeeld een oom, tante of leraar zijn.
Ouder dan 12 jaar
Jongeren willen vooral ‘gewoon’ zijn en niet ‘anders’ omdat er iemand is overleden. Pubers hebben het al zwaar in hun ontwikkeling naar zelfstandigheid en zoeken hun eigen weg. Wanneer zij geconfronteerd worden met de dood kan dat veel eenzaamheid geven. Vaak sluiten ze zich af en rouwen op hun eigen wijze, of pas veel later. Het is als ouders zijnde niet altijd gemakkelijk om met pubers hierover te communiceren, maar blijf het proberen. Vrienden kunnen een grote rol spelen bij de verwerking.
Er is ook de mogelijkheid om de professionele hulp in te schakelen van een rouwcoach zoals bijvoorbeeld Caroline Muller (www.carolinemuller.nl)
Ieder kind ontwikkelt zich anders. Over het algemeen loopt deze ontwikkeling wel zoals hierboven beschreven. Om kinderen en jongeren goed te kunnen begrijpen moet je goed naar je kind blijven kijken in welke ontwikkelingsfase ze zitten. Dit kan afwijken van de standaard leeftijdsverschillen.
Op de website www.in-de-wolken.nl staan meer tips, hier kun je ook leesboeken bestellen om jou en je kind te helpen om te praten over de dood. De meeste boeken zijn ook in de bibliotheek te leen.
